Λίγες Ώρες Ψυχολογικής Υποστήριξης στους Λιμενικούς για Εκατοντάδες Ναυάγια

Φωτογραφία από VICE

«Είναι πολύ καλό βήμα για εμάς εδώ στα νησιά να έχουμε ψυχολογική υποστήριξη όταν αντιμετωπίζουμε περιστατικά με πνιγμούς, πτώματα και περισυλλογή πτωμάτων. Βοήθησε η συζήτηση που είχαμε, αλλά νομίζω χρειάζεται κάτι περισσότερο, σε πιο μόνιμη βάση», λέει στέλεχος του Λιμενικού στη Λέσβο που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Μετά από αίτημα της Πανελλήνιας Ένωσης Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος, ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Θοδωρής Δρίτσας έδωσε εντολή να μεταβούν ψυχολόγοι στα νησιά της «πρώτης γραμμής» του προσφυγικού ώστε να συνδράμουν για την ψυχολογική υποστήριξη του Λιμενικού. Μόνο που η επίσκεψη του ειδικού κλιμακίου που αποτελούνταν από έναν ψυχίατρο και έναν ψυχολόγο κράτησε μόνο λίγες ώρες.


«Καλό θα ήταν να έρχεται κάποιος ειδικός και να μπορούμε να μιλάμε σε μηνιαία βάση. Είναι πολύ καλό που η ηγεσία το σκέφτηκε, καλό είναι όμως να το θεσπίσουμε και να γίνει σε μόνιμη βάση. Όχι να ξαναγίνει μετά από έξι μήνες. Να στέλνουν κάθε μήνα κάποιον γιατρό να μας μαζεύει να μιλάμε», συνεχίζει ο ίδιος λιμενικός από την Λέσβο.


Ο ίδιος είναι πατέρας τριών παιδιών και όπως λέει τα περιστατικά με τα ναυάγια που αφήνουν πίσω νεκρά μωρά και παιδιά τον επηρεάζουν. «Μου έχουν μείνει στο μυαλό περιστατικά από ναυάγια που χάθηκαν παιδάκια και γυναίκες. Ξέρετε τι είναι να βρίσκετε παιδάκι νεκρό; Δεν υπάρχουν χειρότερες στιγμές από αυτές».


Οι λιμενικοί προσπαθούν να συζητούν μεταξύ τους όσα αντιμετωπίζουν καθημερινά, χωρίς να τα μεταφέρουν στο σπίτι τους: «Τα προβλήματα μένουν έξω από την πόρτα του σπιτιού. Βέβαια ο αντίκτυπος και οι συνέπειες από αυτά που ζούμε στην δουλειά μας έρχονται στο σπίτι. Αν σας πούμε πως όχι, θα είναι ψέμα. Δεν γίνεται να γυρνάς σπίτι με χαμόγελο όταν έχεις μαζέψει παιδάκια πεθαμένα μέσα από την θάλασσα, και βρεγμένα και πεινασμένα και ταλαιπωρημένα. Έρχεσαι σπίτι και βλέπεις τα δικά σου τα παιδιά κι αυτόματα κάνεις τον συνειρμό και λες πόσο τυχερά είναι τα δικά μου και πόσο άτυχα είναι τελικά τα άλλα».


Ανάλογες εμπειρίες μου μεταφέρει και γυναίκα λιμενικός από την Χίο, που επίσης θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της. «Προσπαθούσα να πάρω κατάθεση από έναν πατέρα που μόλις είχε πνιγεί το παιδί του. Άρχισα να τον ρωτάω όλα όσα πρέπει, και είχα τις φωτογραφίες του παιδιού του μπροστά. Ήταν ένα παιδί πνιγμένο που έμοιαζε σαν νεροκολοκύθα το σώμα του. Προσπαθούσα να το δω καθαρά, στεγνά, ανακριτικά, επιστημονικά για να μην με επηρεάσει και να μπορέσω να συνεχίσω. Όμως είχα έναν πατέρα να κλαίει και μια μάνα να μιλάει στο τζάμι μόνη της σε κατάσταση σοκ. Έφυγα από την δουλειά και ήμουν περήφανη με τον εαυτό μου γιατί δεν με πήρε από κάτω. Φοβόμουν κιόλας ότι έχω γίνει πολύ αναίσθητη. Την τρίτη ημέρα όμως κοιτούσα την κόρη μου στο κρεβάτι που είχε την ίδια στάση ακριβώς με το μωρό στην φωτογραφία κι ερχόταν ανεπαίσθητα η εικόνα του νεκρού μωρού. Γυρνούσα και δεν μπορούσα να δω το δικό μου παιδί», λέει σοκαρισμένη.


Τον Ιούνιο είχε πραγματοποιηθεί στο αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος από την υγειονομική υπηρεσία του λιμενικού σώματος μια ημερίδα/σεμινάριο υπηρεσιακού στρες στο οποίο πήραν μέρος πάνω από 80 άτομα. Οι εν ενεργεία λιμενικοί έχουν κάποιες δομές στις οποίες μπορούν να απευθυνθούν για θέματα ψυχικής υγείας και έχουν την δυνατότητα να καλούν σε τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης. Έστω κι αν κράτησε λίγες ώρες, ήταν η πρώτη φορά που υπήρξε μέριμνα για ψυχολογική υποστήριξη σε λιμενικούς στα συγκεκριμένα νησιά που έχουν βιώσει και τα περισσότερα ναυάγια. Ο Γιώργος Βαρδής είναι ο ψυχίατρος υποπλοίαρχος του Λιμενικού Σώματος και επιμελητής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών που βρέθηκε στα νησιά και συνομίλησε με τους λιμενικούς.


Όπως μου λέει: «Μεταξύ 16 και 20 Νοεμβρίου, επισκέφτηκα τη Μυτιλήνη, τη Χίο και τη Σάμο. Συγκεντρώθηκαν λιμενικοί κι έγινε μια ομαδική συζήτηση για τα προβλήματά τους. Υπήρξαν ερωτήσεις από μέρους τους και όποιος χρειάστηκε βοήθεια σε ατομικό επίπεδο μας απευθύνθηκε μετά. Βέβαια, ελάχιστοι ζήτησαν να μας δουν ατομικά. Πάντως δεν διαπιστώσαμε κάτι ιδιαίτερο σε επίπεδο κλινικής ψυχοπαθολογίας, που να θέλει δηλαδή ψυχίατρο. Υπήρξαν συνάδελφοι που είπαν ότι υπάρχει κόπωση και δυσκολίες, αλλά δεν διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν άτομα που νοσούν».


Τα κύρια πρόβληματα που παρατήρησε ο ψυχίατρος του Λιμενικού Σώματος που επιβαρύνουν τους λιμενικούς ήταν οι συνθήκες, η βαρύτητα και η φύση των περιστατικών: «Το να ανασύρεις πνιγμένα παιδιά από τη θάλασσα. Ή να εργάζεσαι νύχτα με άγριο καιρό και με φόβο για την ασφάλειά σου ή και των άλλων». Αυτό που τους συμβούλεψε ο κ. Βαρδής είναι: «να αποφορτίζονται κατά διαστήματα, είτε με άδεια είτε να κάνουν πράγματα που τους ξεκουράζουν στον ελεύθερο χρόνο τους. Να συζητάνε με τους συναδέλφους τους, διότι αν εξωτερικεύεις τα συναισθήματά σου και μοιράζεσαι πράγματα της δουλειάς με τους συναδέλφους σου, αυτό βοηθάει. Ό,τι και να λέμε, είναι ψυχοπιεστική η φύση του έργου τους. Δεν υπάρχει μυστική συνταγή να τους την πεις».


Καθώς υπάρχουν λιμενικοί που αναφέρουν ότι θα ήθελαν η ψυχολογογική στήριξη να είναι σε πιο μόνιμη βάση ρώτησα τον κύριο Βαρδή αν πιστεύει ότι θα ήταν καλό να υπάρχει μόνιμο προσωπικό ψυχολογικής υποστήριξης στα νησιά. Ο ίδιος λέει πως: «Δεν ξέρουμε την εξέλιξη του φαινομένου για να πω με σιγουριά, αλλά δεν διαπίστωσα ιδιαίτερο πρόβλημα σε ό,τι αφορά ψυχιατρικές διαταραχές. Σχετικά με αυτό το πρόβλημα, όχι ,δεν μπορώ να πω ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη. Εξαρτάται βέβαια πώς θα εξελιχθεί το φαινόμενο».


Υπάρχει διαθέσιμο προσωπικό αν κριθεί απαραίτητο; «Ψυχολόγοι δεν υπάρχουν. Ψυχίατρος είμαι μόνο εγώ. Αλλά, υπάρχουν αρκετοί στο πολεμικό ναυτικό και στον στρατό ξηράς που μπορούν να βοηθήσουν αν προκύψει ανάγκη», λέει ο κ. Βαρδής ενώ καταλήγει λέγοντας ότι δεν γνωρίζει αν θα επαναληφθεί κάποια επίσκεψη κι ότι κάτι τέτοιο εξαρτάται από την ηγεσία.


#vice.com