ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΛΛΗ ΖΩΤΟΥ
Η τραγική υπόθεση με τον 47χρονο αρχιφύλακα των ΜΑΤ που έπνιξε με τα ίδια του τα χέρια την επτάχρονη κόρη του στη Θεσσαλονίκη έφερε στο φως ένα ζήτημα που η αστυνομία, και μάλιστα όχι μόνο η ελληνική, δεν συζητάει δημοσίως παρά μόνο αν αναγκαστεί μετά την απώλεια ζωής ή τραυματισμό ή ακόμα και την αυτοκτονία του αστυνομικού.
Πρόκειται για την ψυχική υγεία των ίδιων των αστυνομικών.
Το υπάρχον πλαίσιο για τις ψυχοτεχνικές εξετάσεις των αστυνομικών κρίθηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Προστασίας του Πολίτη ανεπαρκές και εξετάζονται νέες διαδικασίες. Οι σκέψεις που υπάρχουν στην Κατεχάκη προς το παρόν, κατά πηγές του υπουργείου, είναι να εκσυγχρονιστεί κατά τα πρότυπα άλλων χωρών. Σύμφωνα με την αστυνομία, αυτή τη στιγμή, η υπηρεσία τους διαθέτει 8 ψυχιάτρους και 43-35 ψυχολόγους, ενώ, όπως μαθαίνουμε, η μόνη υπηρεσία που δέχεται συχνές επισκέψεις από ψυχολόγο στις εγκαταστάσεις της είναι τα ΜΑΤ.
Ωστόσο, η αναζήτηση του τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποδεικνύεται ότι δεν είναι και το πιο απλό πράγμα. Μπορεί κανείς να βρει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με το τι περίπου περιλαμβάνουν ανά χώρα, ή ακόμα και ανά πολιτεία των ΗΠΑ, οι ψυχοτεχνικές εξετάσεις, τρόπους για να τις περάσεις, πολιτείες των ΗΠΑ που δεν θεωρούν καν αναγκαίες της εξετάσεις αυτές για τους υπηρέτες του νόμου, οδηγίες και συμβουλές προς τους υποψηφίους αστυνομικούς ή εγχειρίδια κανόνων για το πώς οι αστυνομικοί πρέπει να αντιμετωπίσουν περιστατικό με άνθρωπο που αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα.
Ελάχιστες όμως πληροφορίες για το πώς η ίδια η αστυνομία ελέγχει, προλαμβάνει και βοηθά τους αστυνομικούς που αντιμετωπίζουν ή αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα κάποιας διαταραχής. Ελάχιστες είναι και οι μελέτες στην βιβλιογραφία σχετικά με την ψυχική υγεία των αστυνομικών, ενώ αυτές που υπάρχουν συνήθως εξετάζουν το θέμα βασιζόμενες στις αυτοκτονίες των αστυνομικών.

Άγνωστο αν υπάρχει συστηματική καταγραφή των αυτοκτονιών αστυνομικών

Άλλωστε ελάχιστες είναι ίσως και οι φορές που οι ημερίδες που οργανώνουν οι ίδιοι οι αστυνομικοί περιλαμβάνουν ως θέμα τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και που μπορούν να έχουν θανατηφόρα κατάληξη είτε για τους ίδιους είτε για κάποιον άλλο εξαιτίας του γεγονότος ότι οπλοφορούν.
Η μόνη φορά που είχαμε την τύχη να δούμε ένα τέτοιο ζήτημα να φιγουράρει ως θεματική ενότητα σε συνέδριο των ΠΟΑΣΥ - ΠΟΑΞΙΑ ήταν πριν από ένα - δύο χρόνια και το βασικό θέμα ήταν οι αυτοκτονίες των αστυνομικών, χωρίς όμως να συνοδεύεται με στατιστικά στοιχεία ή να είναι σε θέση ο ομιλητής να προσφέρει πληροφορίες για την έκταση του προβλήματος, εξαιτίας τόσο του ιατρικού και υπηρεσιακού απορρήτου όσο και της έλλειψης μιας συστηματικής καταγραφής.
Άγνωστο είναι αν αυτά τα στοιχεία υπάρχουν στο αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. και αν υπάρχει μια συστηματική καταγραφή έστω των αυτοκτονιών αστυνομικών.
Ωστόσο, η απουσία όλων αυτών των στοιχείων και η επίκληση των περιστατικών που διάφοροι αστυνομικοί είχαν βιώσει αναδείκνυε την πραγματικότητα: πρόκειται για ένα καλά κρυμμένο μυστικό μεταξύ διοικητών και συναδέλφων, ένα μυστικό που ψιθυρίζεται σε διαδρόμους με ανθρώπους είτε να στιγματίζονται είτε να αντιμετωπίζουν πρόσθετα προβλήματα από τις συνέπειες που έχει μια αναρρωτική τέτοιου είδους ή μια υπηρεσία γραφείου.

Πότε εξετάζεται ο αστυνομικός;

Τι συμβαίνει δηλαδή στην πραγματικότητα; Τα παιδιά που δίνουν πανελλήνιες εξετάσεις για να εισαχθούν στις σχολές της αστυνομίας (υπαξιωματικών και αξιωματικών) εξετάζονται παράλληλα με ψυχοτεχνικά τεστ. Το ισχύον νομικό πλαίσιο, ο Ν. 3169/2003, ορίζει ότι πέντε χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών ο αστυνομικός πρέπει να εξεταστεί ξανά. Από εκεί και ύστερα, ο αστυνομικός εξετάζεται μόνο αν ο ίδιος το ζητήσει ή αν η ίδια η υπηρεσία τον στείλει σε περίπτωση που ο διοικητής του διαπιστώσει κάποιο ζήτημα.

Γιατί τόση σιωπή;

Πόσο εύκολα όμως παραδέχεται ένας αστυνομικός ότι εμφανίζει κάποιο πρόβλημα ή πόσο εύκολα στέλνει ένας διοικητής έναν αστυνομικό του στον ψυχίατρο ή τον ψυχολόγο; Η απάντηση κρύβεται στις συνέπειες. Ο στιγματισμός είναι το πρώτο ζήτημα που προκύπτει: οι τοίχοι είναι λεπτοί και η αστυνομία μια μικροκοινωνία όπου τα νέα μαθαίνονται, γεγονός που αποτρέπει τον αστυνομικό ή και τον διοικητή αν το πρόβλημα δεν φαίνεται σοβαρό. Μια όμως απλή κατάθλιψη, που δεν αντιμετωπίζεται σε συνδυασμό με την πίεση της δουλειάς, μπορεί να έχει πολύ πιο σοβαρές συνέπειες. Μιας δουλειάς που σε φέρνει αντιμέτωπο με την κακή πλευρά της ζωής, όπως μας διηγείται αστυνομικός.
"Συχνά πρέπει να δεις πτώματα, να μιλήσεις με συγγενείς που θρηνούν ίσως και λίγα μέτρα μακριά από το πτώμα του ανθρώπου τους ή να πρέπει να επιληφθείς κάθε είδους περιστατικού, από το να προλάβεις κάποιον αυτόχειρα ή να πρέπει να πας σε χώρο που τελέστηκε ανθρωποκτονία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται".
Όλα τα παραπάνω αφορούν μια απλή ημέρα σε ένα τμήμα του κέντρου, όχι την ημέρα που θα χρησιμοποιήσει το όπλο του ή θα απειληθεί από όπλο σε μια ληστεία για παράδειγμα. "Όταν υπηρετούσα σε συγκεκριμένο τμήμα στην Αθήνα, είχα να χαμογελάσω μήνες" μας λέει ένας άλλος αστυνομικός αποκαλύπτοντας πως ακόμα και ένας άνθρωπος που δεν έχει αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα νιώθει πως έχει επιβαρυνθεί από τα όσα πρέπει να αντιμετωπίσει.
"Και που να το πεις; Οι άλλοι δεν θα σε καταλάβουν", άλλωστε είναι μια καθημερινότητα που τελικά σε κάνει απαθή, μας λέει ένας άλλος αστυνομικός. Δεν είναι άλλωστε σπάνιο αστυνομικοί να παραδέχονται τη χρήση αλκοόλ ως μέσου καταπράυνσης και τρόπου για να ηρεμήσουν μετά από μια δύσκολη ημέρα.
Και πάμε στα πιο σοβαρά. Ο αστυνομικός είτε το παραδέχεται είτε τελικά αναγκάζεται να εξεταστεί και του δοθεί μια αναρρωτική ή τον κρίνουν ακατάλληλο για οπλοφορία και τον τοποθετήσουν σε δουλειά γραφείου. Τα τελευταία σημαίνουν ότι ο αστυνομικός έχει να αντιμετωπίσει, εκτός από τα προβλήματα της υγείας του, και μισθολογικές περικοπές, καθώς χάνει το επίδομα εξομάλυνσης, τα πενθήμερα και νυχτερινά. Είναι προφανές πως οι συνέπειες που έχει τελικά ο αστυνομικός από τη μια δυσχεραίνουν την παραδοχή και αντιμετώπιση του προβλήματος ψυχικής υγείας και από την άλλη συνηγορούν στη σιωπή όλων των εμπλεκομένων.

Συνεδρία για όλους ενταγμένη στην καθιερωμένη διαδικασία

Μια λύση θα ήταν να υπάρχει περιοδικός έλεγχος σε όλους ή, όπως στη γαλλική χωροφυλακή, να είναι απαραίτητο για τον αστυνομικό που έχει εμπλακεί σε συγκεκριμένα βίαια συμβάντα να πρέπει να παρουσιαστεί σε ψυχολόγο για να συζητήσει μαζί του και αυτό να είναι μέρος της καθιερωμένης διαδικασίας. Μόνο έτσι δεν θα έχουμε στιγματισμό, ο αστυνομικός θα "αποφορτίζεται" και ίσως αναγνωριστούν ανησυχητικά συμπτώματα πριν συμβεί κάποιο μοιραίο γεγονός, μας αναφέρει αστυνομικός, τονίζοντας πως δεν πρέπει να συνοδεύεται μια διάγνωση ακαταλληλότητας για οπλοφορία με μισθολογικές περικοπές.

#avgi.gr