Η ομοφοβία, το bullying και η κυβέρνηση της Αριστεράς

Της Βασιλικής Κατριβάνου*,
Για να ξεκινήσω με μια φράση-κλισέ, που όμως νομίζω ότι ανταποκρίνεται καλά στην πραγματικότητα, «η ελληνική κοινωνία έχει συγκλονιστεί από το θάνατο του Βαγγέλη Γιακουμάκη». Προχτές υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση πολιτών έξω από τη Γαλακτομομική Σχολή Ιωαννίνων που εξέφραζαν την οργή τους. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης μελετά την εισαγωγή ποινικής ρύθμισης για τη δίωξη του bullying και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης προτείνει τη δημιουργία ομάδας στην αστυνομία που να εξετάσει τις δυνατότητες αστυνομικής παρέμβασης για αυτό το θέμα. Το Υπουργείο Παιδείας σκέφτεται τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα σχολεία. Η ελληνική κοινωνία προσπαθεί να διαπραγματευτεί εντός της το θέμα, να το καταλάβει, οι θεσμοί να παρέμβουν.

Το πρόβλημα του ομοφοβικού Bullying

Θεωρώ ότι υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο, από το οποίο πρέπει να ξεκινήσουμε, και το οποίο πολύ συχνά αποσιωπάται ή υποβαθμίζεται στις σχετικές συζητήσεις: κύριος λόγος της αυτοκτονίας του Βαγγέλη ήταν η ομοφοβία και η βία, ψυχολογική και σωματική, που είχε δεχτεί εξαιτίας της. Γιατί ανεξάρτητα από το αν ο ίδιος ήταν γκέι ή όχι, ως τέτοιος αντιμετωπιζόταν.
Το γεγονός ότι δεν ονοματίζεται η ομοφοβία ξεκάθαρα, αλλά ότι η αιτία του bullying εντοπίζεται, γενικά, στη σχολική βία, το αντριλίκι, τον τσαμπουκά, το κρητικό νταηλίκι είναι κομμάτι του προβλήματος. Οι συστηματικές έρευνες, που έχουν γίνει σε άλλες χώρες μας δείχνουν τη σημασία αυτού του παράγοντα. Στις ΗΠΑ, λ.χ., έχει υπολογιστεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των αυτοκτονιών εφήβων ή των επιχειρούμενων αυτοκτονιών οφείλεται στο ομοφοβικό bullying.

Πώς να το αντιμετωπίσουμε

Προχωρώντας, δύο σκέψεις για το τι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση της Αριστεράς. Αντί να εστιαστεί στην καταστολή του φαινομένου, να φέρει τάχιστα το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια και τον γάμο, θεσμούς που βοηθούν καθοριστικά στην πράξη την ισονομία και τη δικαιοσύνη, διαμορφώνουν κοινωνικές συνειδήσεις και εκπαιδεύουν δημοκρατικούς πολίτες.
Επίσης, το Υπουργείο Παιδείας χρειάζεται δημιουργήσει σε εθνική κλίμακα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που να αφορά την εκπαίδευση πάνω στα δικαιώματα και τις διακρίσεις, την επίλυση συγκρούσεων, την σχολική διαμεσολάβηση. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλά τέτοια προγράμματα στα σχολεία για εκπαίδευση μαθητών και εκπαιδευτικών (αντιφασιστική και αντιρατσιστική εκπαίδευση, εκπαίδευση στα δικαιώματα, επίλυση συγκρούσεων, επικοινωνία χωρίς βία, πρόληψη ψυχικής υγείας, δυναμική ομάδας, peer mediatation, χωρίς όμως να έχουν μια εγκεκριμένη και σταθερή μορφή και να είναι κομμάτι του εκπαιδευτικού προγράμματος. Πιστεύω ότι χρειάζεται ένας κορμός αυτών των προγραμμάτων να πραγματοποιείται σε εβδομαδιαία βάση. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι βιωματική, και όχι σε μορφή διάλεξης. Επί της ουσίας, μαζί με την ευαισθητοποίηση, να δίνεται χώρος στα παιδιά να σχετίζονται μεταξύ τους αλλά και με τους δασκάλους, και να μπορούν να συζητούν γι’ αυτά που πραγματικά τους απασχολούν στις σχέσεις τους και στην καθημερινότητά τους. Ταυτόχρονα, βέβαια, χρειάζεται η αντίστοιχη βιωματική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση καθηγητών και δασκάλων — και αυτή σε σταθερή βάση ώστε να μπορούν να εκπαιδεύσουν τους μαθητές. Σ’ αυτή τη διαδικασία πρέπει να συμμετάσχουν και οι γονείς, στο πλαίσιο ενός διαλόγου με ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα.

***
Αν η Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πάρει την πρωτοβουλία να θεσμοθετήσει μια τέτοια εκπαίδευση με ποιοτικά χαρακτηριστικά σε σταθερή βάση –και πιστεύω ότι θα το κάνει, θα το κάνουμε δηλαδή— θα πραγματοποιήσει μια ουσιαστική τομή. Με λίγα λόγια, η βάση για την αντιμετώπιση του bullying πιστεύω ότι είναι η δημιουργία ενός δημοκρατικού σχολείου, όπου τα παιδιά μαθαίνουν να σχετίζονται, να επιλύουν συγκρούσεις, να αξιοποιούν τη διαφορετικότητα, να συμβιώνουν και αναπτύσσουν σχέσεις συνεργασίας και αλληλεγγύης. Αυτό βέβαια δεν θα γίνεται σε ένα μάθημα αλλά πρέπει να διαπερνά σιγά σιγά ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία και να εμπλέκει όλα τα κομμάτια της εκπαιδευτικής κοινότητας. Κάτι τέτοιο, πιστεύω, θα κάνει την πραγματική διαφορά σε θέματα bullying, ρατσισμού αλλά και για αντιμετώπιση της ανόδου της Χρυσής Αυγής.

* H Βασιλική Κατριβάνου είναι βουλευτής Β΄ Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ.