Η 8 Μάρτη δεν είναι γιορτή

Είναι μια μέρα που έχει τη δική της αγωνιστική και αιματοβαμμένη ιστορία, όπως και η 1η Μάη. Και δεν ανήκει σε όλες/ους. Είναι μέρα των «από κάτω»




Της Κατερινας Παρδάλη

Το 1910 η Γερμανίδα σοσιαλίστρια Κλάρα Tσέτκιν, διεθνής αγωνιστική φυσιογνωμία του εργατικού και γυναικείου κινήματος, για να τιμήσει τους μεγαλειώδεις αγώνες των γυναικών εργατριών της Νέας Υόρκης και να πολιτικοποιήσει παραπέρα τους στόχους του γυναικείου κινήματος, πρότεινε στη Δεύτερη Διεθνή Διάσκεψη Σοσιαλιστριών στην Κοπεγχάγη της Δανίας να καθιερωθεί η 8 του Mάρτη ως παγκόσμια μέρα της γυναίκας. Η πρόταση έγινε δεκτή. 


Είχαν προηγηθεί: Στις 8 του Mάρτη του 1857 στη Νέα Υόρκη των HΠA οι γυναίκες που δούλευαν στα εργοστάσια υφαντουργίας και ιματισμού ξεσηκώθηκαν. Έκαναν την πρώτη καταγεγραμμένη στην ιστορία απεργία γυναικών εργαζομένων, διαδήλωσαν για τη μείωση των ωρών εργασίας σε 10 ώρες (μέχρι τότε ήταν 16), για ίσα μεροκάματα με τους άνδρες και για ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και ζωής. H συγκέντρωση και διαδήλωση τότε πνίγηκε στο αίμα. Δύο χρόνια αργότερα, πάλι το Mάρτη, ξανά οι «εργάτριες ρούχων» οργάνωσαν την πρώτη εργατική ένωση προσπαθώντας να προστατεύσουν τους εαυτούς τους και να κερδίσουν μερικά βασικά δικαιώματα στο χώρο εργασίας τους.

Στις 22 Νοέμβρη 1909, στη Νέα Υόρκη, μετά από 11 εβδομάδες απεργιών περιορισμένων σε συγκεκριμένες βιοτεχνίες , χιλιάδες εργάτες και εργάτριες υφαντουργίας συγκεντρώθηκαν στο Cooper Union, για να αποφασίσουν αν θα κλιμακώσουν τις κινητοποιήσεις. Καθώς οι συνδικαλιστές ηγέτες, άντρες στην πλειοψηφία τους, εφιστούν την προσοχή στους κινδύνους που εγκυμονεί η κήρυξη γενικής απεργίας, ανεβαίνει στο βήμα η νεαρή εργάτρια Κλάρα Λέμλικ, υποβασταζόμενη. Μόλις είχε βγει από το νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε μετά τον ξυλοδαρμό της από τραμπούκους κατά τη διάρκεια πικετοφορίας (ενώ είχε συλληφθεί 17 φορές στο διάστημα της απεργίας). Τα λόγια της μεταφράζονταν ταυτόχρονα στα αγγλικά και τα ιταλικά από τα γίντις, ξεσηκώνοντας τον ενθουσιασμό των εργατριών: "Άκουσα όλους τους ομιλητές και δεν διαθέτω πια άλλη υπομονή. Είμαι εργάτρια, μια από όλες αυτές που απεργούν ενάντια στις αφόρητες συνθήκες. Κουράστηκα να ακούω τους ομιλητές να μιλούν με γενικότητες. Εδώ ήρθαμε να αποφασίσουμε αν θα κατέβουμε σε απεργία ή όχι. Εγώ προτείνω να κατέβουμε σε γενική απεργία - τώρα!" Τα λόγια της ξεσήκωσαν τον ενθουσιασμό των γυναικών που ψήφισαν υπέρ της απεργίας και βγήκαν στο δρόμο –σε σύγκρουση με την αστυνομία, τους δικαστές, τους εργοδότες, αλλά συχνά, και τις ίδιες τις οικογένειές τους. Ήταν από μία από τις σκληρότερες απεργίες γυναικών, η γνωστή σαν "εξέγερση των 20.000" εργατριών στις βιοτεχνίες ιματισμού της Νέας Υόρκης που διήρκησε από το Νοέμβρη του 1909 ως το Φλεβάρη του 1910. Μια ηρωική απεργία που κλιμακώθηκε εντάσσοντας και χιλιάδες εργάτες της υφαντουργίας και έγινε γενική απεργία στον κλάδο.

Στην Ελλάδα, η πρώτη απεργία εργατριών έγινε στις 13 Απρίλη 1892 από τις υφάντριες του εργοστασίου Αδελφών Ρετσίνα, στο Πειραιά. Από τότε και στα επόμενα χρόνια οι εργαζόμενες γυναίκες πήραν μέρος σε πολλές κινητοποιήσεις και έδωσαν και θύματα στον αγώνα για τα εργασιακά δικαιώματα, αλλά και για την ισοτιμία των γυναικών. Πχ. το 1924 στην μεγάλη απεργία των καπνεργατών της Καβάλας, σκοτώθηκε η καπνεργάτρια Μαρία Χουσιάδου. Το 1926 στην απεργία στο εργοστάσιο ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ στο Αγρίνιο, στην ομάδα περιφρούρησης της απεργίας ήταν και η εργάτρια Βασιλική Γεωργαντέλη (6 μηνών έγκυος), η οποία σκοτώθηκε στις 8 Αυγούστου 1926 από πυρά της αστυνομίας κατά τη διάρκεια πορείας των απεργών.

Από τότε, η 8 Μάρτη έγινε μέρα για να τιμούμε τους αγώνες των γυναικών στο παρελθόν, και να συνεχίζουμε την πάλη μας σήμερα. Και σαν τέτοια «γιορτάζεται»:με διαδηλώσεις, εκδηλώσεις και πορείες σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Αξίζει να θυμίζουμε, ότι ο πρώτος πραγματικός γιορτασμός της μέρας της Γυναίκας έγινε το 1917 στη Pωσία, όταν οι διαδηλώσεις των γυναικών σηματοδότησαν την επανάσταση του Φλεβάρη. Εκείνη τη μέρα, στις 8 του Mάρτη (23 Φλεβάρη με το παλιό ημερολόγιο), οι γυναίκες της Πετρούπολης κατέβηκαν σε απεργία στις βιοτεχνίες της κλωστοϋφαντουργίας, διεκδικώντας «ψωμί και ειρήνη» και βελτίωση της ζωής των γυναικών.

H Οκτωβριανή Επανάσταση μερικούς μήνες μετά «άνοιξε» μια νέα εποχή για τις γυναίκες: μεταξύ άλλων καθιερώθηκε νομικά η ισότητα ανδρών και γυναικών (και ο ίσος μισθός για ίση εργασία), το δικαίωμα να εκλέγουν ΚΑΙ να εκλέγονται,καταργήθηκε η πατρική και ανδρική εξουσία, αναγνωρίστηκε το αυτόματο διαζύγιο, οι εκτρώσεις έγιναν ελεύθερες και δωρεάν, η παροχή αντισύλληψης ήταν δωρεάν. Ταυτόχρονα αποποινικοποιήθηκε η ομοφυλοφιλία όπως και κάθε σεξουαλική προτίμηση ή πρακτική –«εφόσον δεν βλάπτονταν κανένας». Οργανώθηκαν κοινοτικά εστιατόρια, παιδικοί σταθμοί, πλυντήρια για να μειωθεί η εξάρτηση των γυναικών από τις «οικογενειακές δουλειές» που τις καθηλώνουν στο σπίτι. Μέσα σε μήνες πάρθηκαν μέτρα και αναγνωρίστηκαν δικαιώματα και αιτήματα, που για δεκάδες χρόνια ο καπιταλισμός αρνείται –ακόμα και σήμερα- στις γυναίκες. Αυτές οι κατακτήσεις έδιναν τη δυνατότητα στη γυναίκα της εργατικής τάξης να αποβάλει τα βάρη του νοικοκυριού και να «μπορεί να κυβερνά» μέσα από τη συμμετοχή της στα σοβιέτ. Αυτό άλλαξε τα μέχρι τότε δεδομένα για το κίνημα των γυναικών. Tο ζήτημα πια για τις γυναίκες δεν ήταν η κατάκτηση της ψήφου σε μια αστική κοινωνία, αλλά ήταν η απελευθέρωσή τους σε μια νέα κοινωνία χωρίς καταπίεση. Όμως, η αντεπανάσταση και η πλήρη επικράτηση του σταλινισμού στη δεκαετία του ’30 αντέστρεψε και πήρε πίσω τις περισσότερες από τις κατακτήσεις των γυναικών (όπως και όλων των άλλων).

Σήμερα, που δεχόμαστε μια ολόπλευρη επίθεση σε όλα μας τα διακαιώματα και τις κατακτήσεις, που αμφισβητούνται όλα όσα με αγώνες δεκαετιών καταφέραμε, είναι καλό να θυμόμαστε από που ερχόμαστε…Η ιστορία μας μπορεί να γίνει οδηγός αντίστασης και ανατροπής για το σήμερα.