Μια μεγάλη φυλακή

Του Γ.Μ.

Στην Ελλάδα έχουμε την προσφιλή τάση να συγκρίνουμε διάφορες πτυχές της ελληνικής πραγματικότητας, με τις αντίστοιχες χωρών που θεωρούμε ή είναι προηγμένες και κατόπιν να θέτουμε, θεωρητικά πάντα, ως στόχο να «μοιάσουμε» σε αυτό το καλό παράδειγμα. Κάτι τέτοιο είναι συχνά άδικο, αφελές ή ανεδαφικό αλλά ακόμα πιο συχνά είναι… αναπόφευκτο… Στις 22 Ιουλίου 2011 στη Νορβηγία, ο ακροδεξιός Anders Breivik δολοφόνησε μέσα σε λίγες ώρες 77 ανθρώπους, εκτελώντας ένα αποτρόπαιο σχέδιο που περιελάμβανε την τοποθέτηση βόμβας σε κυβερνητικά κτίρια στο Όσλο, με αποτέλεσμα το θάνατο 8 ανθρώπων και εν συνεχεία την μετάβαση στο νησί Ουτόγια και την δολοφονία 69 επιπλέον ατόμων. Ενδιαφέρον όμως έχει και στο τι έγινε μετά την σύλληψη του Μπρέιβικ. 

Στη Νορβηγία το σύστημα απονομής δικαιοσύνης αποσκοπεί πλήρως στην αναμόρφωση, όχι στην ανταπόδοση του «κακού» που έχει υποστεί η κοινωνία από το δράστη ενός εγκλήματος. Δεν επιζητά την εκδίκηση. Το ανώτατο όριο φυλάκισης είναι τα 21 χρόνια…

και εκεί η Νορβηγική κοινωνία ήρθε αντιμέτωπη με τον εαυτό της… πως θα αντιμετώπιζε τον Μπρέιβικ; Εν ολίγοις, υπήρξε η σκέψη για «ειδική» μεταχείριση του ακροδεξιού δολοφόνου - τρομοκράτη… υπήρξαν σκέψεις για επαναφορά της θανατικής ποινής… υπήρξαν αντιδράσεις για το ενδεχόμενο αποφυλάκισης του σε ηλικία 53 ετών, όταν και λήγει η ποινή, αλλά αυτές ήταν μεμονωμένες φωνές που περισσότερο αναδείκνυαν το βαθύ θρήνο μιας ολόκληρης χώρας. Σχεδόν άμεσα η νορβηγική κοινωνία, η νορβηγική κυβέρνηση, σύσσωμη η χώρα αντιλήφθηκε το διακύβευμα… δεν θα «έπεφτε» θύμα του τρόμου. Στις 24 Αυγούστου 2012 ο Μπρέιβικ κρίθηκε ένοχος μεταξύ άλλων αδικήματων, για τη δολοφονία 77 ανθρώπων και καταδικάστηκε σε 21 χρόνια φυλάκιση, ενώ βέβαια υπάρχει η νομική δυνατότητα για παράταση της φυλάκισης τους εως ότου παύσει να αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνία.

“The degree of civilization in a society can be judged by entering its prisons” - Φ. Ντοστογιέφσκι… κάπως έτσι σκέφτονται οι Νορβηγοί και κάπως έτσι ο Μπρέιβικ βρίσκεται πλέον σε μία φυλακή αντίστοιχη με αυτές που έχουμε στην Ελλάδα… ή μήπως όχι;…

Η ανάγκη για αυτό το κείμενο πυροδοτήθηκε από τις αντιδράσεις μετά την «απόδραση» Ξηρού. Μετά την «απόδραση» στο δημόσιο διάλογο ανακινήθηκαν όλα τα συντηρητικά αντανακλαστικά στα ΜΜΕ, στον επίσημο λόγο του κράτους και που αναμφισβήτητα υπάρχουν έντονα και διακριτά μέσα στην κοινωνία μας. Ειπώθηκαν διάφορα ενδεικτικά της επικρατούσας λογικής και κουλτούρας. Ειπώθηκε η ανάγκη για τη δημιουργία μίας φυλακής υψίστης ασφαλείας για τρομοκράτες και εγκληματίες που έχουν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα… ανάγκη η οποία πιθανότατα υπάρχει, αλλά κανένας λόγος δεν έγινε για τις τριτοκοσμικές συνθήκες κράτησης και διαβίωσης εντός της πλειονότητας των ελληνικών φυλακών, των κέντρων ατέρμονης κράτησης αλλοδαπών - μη ποινικών παραβατών, των κρατητηριών στα τμήματα της ΕΛ.ΑΣ.. Ειπώθηκε η ανάγκη για αυστηροποίηση του πλαισίου χορήγησης των αδειών στους φυλακισμένους χωρίς όμως να γίνει κανένας λόγος για την διευρυμένη εφαρμογή εναλλακτικών ποινών σε μία χώρα με διπλάσιο αριθμό φυλακισμένων από αυτόν που είναι σε θέση να έχει με βάση τη χωρητικότητα των φυλακών της και χωρίς να προσμετρηθεί επί της ουσίας καθόλου η ευεργητική επίδραση του θεσμού των αδείων όπως αυτή καταγράφεται από τα στατιστικά και από την ευρύτερη πορεία των φυλακισμένων κατά τη διάρκεια της φυλάκισης τους. Μονάχα συντηρητισμός και οπισθοδρόμηση…

Όπως είναι αντιληπτό δυνατότητα για ρεαλιστικές συγκρίσεις των δύο χωρών, των δύο κοινωνιών δεν υπάρχουν, αλλά αφού κάποιοι μας πασάρουν το «όνειρο» της Δανίας του Νότου, αυθαίρετα κι εγώ μπαίνω στη διαδικασία συγκρίσεων με τη Νορβηγία στην χειρότερη στιγμή της και δεν μου αρέσει αυτό που βλέπω… Ίσως η παραπάνω ρήση του Ντοστογιέφσκι να είναι σκληρή αλλά η αλήθεια συνήθως έχει αυτό το χαρακτήρα.

υ.γ. Πρόσφατα διάβασα πως ο Μπρέιβικ γράφτηκε σε πανεπιστήμιο της Νορβηγίας για να παρακολουθήσει μαθήματα πολιτικών επιστημών από τη φυλακή…