Καταγγελίες για κακοποίηση μεταναστών από τις ειδικές δυνάμεις

Ένοπλες μονάδες ειδικών δυνάμεων στην Ελλάδα φέρονται να απωθούν σε ειδικές επιχειρήσεις κομάντο αναζητούντες άσυλο και πρόσφυγες προς τα θαλάσσια και χερσαία σύνορα με την Τουρκία. Οι κατηγορίες που περιλαμβάνονται σε περίπου 90 ανώνυμες μαρτυρίες μεταναστών καθώς και δύο μη κατονομαζόμενων Γάλλων δημοσιογράφων, περιγράφονται λεπτομερώς στην έρευνα που έδωσε την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου στη δημοσιότητα η ΜΚΟ με έδρα τη Γερμανία Pro Asyl.

“Αυτές οι απωθήσεις γίνονται με βάναυσο και επικίνδυνο για τη ζωή τρόπο σε καθημερινή βάση” δήλωσε ο διευθυντής του Pro Asyl Καρλ Κοπ στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε την ίδια μέρα σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (ECRE) με έδρα τις Βρυξέλλες.

Σκάφη με μετανάστες σε κίνδυνο αφήνονταν στην τύχη τους ή ρυμουλκούνταν από τις μονάδες των ειδικών δυνάμεων στα τουρκικά χωρικά ύδατα, δήλωσε ο Κοπ. “Το σοκαριστικό είναι ότι μασκοφόροι των ειδικών δυνάμεων επιτίθεντο σ' αυτά τα μικρά σκάφη των μεταναστών” πρόσθεσε. Σχεδόν σε όλα τα περιστατικά στο Αιγαίο, οι άνθρωποι που ενεπλάκησαν στις απωθήσεις φορούσαν “μαύρες στολές, έφεραν όπλα και τα πρόσωπά τους ήταν εντελώς καλυμμένα με μάσκες”.

Mαρτυρίες προσφύγων

Οι πρόσφυγες υποστηρίζουν ότι οι μασκοφόροι κατέσχεσαν τις ταυτότητές τους, τα κινητά τους τηλέφωνα και τα πορτοφόλια τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις έριχναν προειδοποιητικές βολές στο νερό κοντά στα σκάφη, σε άλλες εμβόλιζαν τα σκάφη ή έπαιρναν τους εξωλέμβιους κινητήρες και άφηναν τα σκάφη να παραπαίουν στη θάλασσα.

Ένας Σομαλός μετανάστης λέει ότι σε μια περίπτωση, που φέρεται να έλαβε χώρα το Μάιο του 2013, οι Έλληνες κομάντο πρώτα προσπάθησαν να καθησυχάσουν όσους βρίσκονταν στο σκάφος. Σύμφωνα με τον ίδιο, τους είπαν: “Μη φοβάστε. Τώρα φτάσατε. Είστε ασφαλείς”. Στη συνέχεια τους πήραν τα σωσίβια και τους πέταξαν στη θάλασσα. “Μας πήραν τον κινητήρα και τα καύσιμα. Μετά μας απώθησαν. Μείναμε τρεις ώρες στο νερό μέχρι να φτάσουμε στις τουρκικές ακτές” δήλωσε.

Σε μια άλλη περίπτωση, Σύροι πρόσφυγες φέρονται να αναχαιτίστηκαν στις αρχές του Αυγούστου και να προωθήθηκαν σε στρατιωτικό φυλάκιο στο Φαρμακονήσι. Οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού που ενεπλάκησαν στο περιστατικό φέρονται να ήταν “ευγενικοί”, αλλά κάποιοι από τους κομάντο, που είχαν αναχαιτίσει το σκάφος, συμπεριφέρθηκαν στους πρόσφυγες με βιαιότητα.

“Μια φορά, στο Φαρμακονήσι, μας ανάγκασαν όλους να ξαπλώσουμε με το πρόσωπο στο πάτωμα. Αυτό κράτησε περίπου δύο ώρες. Μας χτύπησαν στο πρόσωπο και στα γεννητικά όργανα. Μας φώναζαν: «Σκουπίδια της Συρίας»” περιγράφει ένας Σύριος το περιστατικό που φέρεται να έλαβε χώρα στις 24 Αυγούστου.

Άσκηση πίεσης από άλλα κράτη-μέλη

Ο Κοπ υποστηρίζει ότι ορισμένα κράτη-μέλη είναι συνένοχα στην άσκηση υπερβολικής πίεσης στο ελληνικό κράτος προκειμένου να ανακόψουν τον αριθμό των μεταναστών που εισέρχονται στην περιοχή. Σημείωσε ότι ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών, Χανς-Πίτερ Φρίντριχ, πέρυσι το Μάρτιο πίεσε την Αθήνα να κλείσει τα σύνορα στον Έβρο με την Τουρκία, ενώ άλλοι απείλησαν να διώξουν την Ελλάδα από τη ζώνη ελεύθερης διακίνησης της Σένγκεν.

Η Ελλάδα, πέρυσι πρόσθεσε στο δυναμικό της επιπλέον 1.800 συνοριοφύλακες στα χερσαία της σύνορα και ανέγειρε έναν φράκτη 10,5 χλμ στα σημεία που ο ποταμός Έβρος εισέρχεται στην Τουρκία.

Ο γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (ECRE), Μίκαελ Ντίεντρινγκ, δήλωσε ότι οι ισχυρισμοί που περιλαμβάνει η έκθεση της ΜΚΟ Pro Asyl πρέπει “να μας σοκάρουν και να μας κάνουν να ντρεπόμαστε”. Ανέφερε ότι η συνοριακή υπηρεσία της ΕΕ, Frontex, σημειώνει πρόοδο θεσμοθετώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα στις δραστηριότητές της. Σημείωσε ότι η Frontex σε καμία περίπτωση δεν εμπλέκεται στους ισχυρισμούς αυτούς, αλλά δήλωσε ότι η υπηρεσία θα έπρεπε να έχει αναλάβει δράση αν γνώριζε τι συνέβαινε.

Η Frontex από την πλευρά της αναφέρει στην ιστοσελίδα της ότι δέχθηκε καμιά δεκαριά παρόμοιες αναφορές το περασμένο έτος. Στις αναφορές, που στάλθηκαν στην υπηρεσία από μεμονωμένους μετανάστες, δόθηκε άμεσα συνέχεια, λέει η Frontex.

“Όταν λαμβάνουμε τέτοιες πληροφορίες, ζητάμε άμεσα από το κράτος-μέλος να διενεργήσει μια κοινή επιχείρηση ή από τα εμπλεκόμενα μέρη να ξεκινήσουν έρευνα βάσει των αποτελεσμάτων της οποίας λαμβάνεται δράση” δήλωσε ένας εκπρόσωπος Τύπου της Frontex.

Σημείωσε ότι ο Αξιωματικός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της υπηρεσίας ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να παράσχουν διευκρινήσεις, πληροφορίες και μια ενδελεχή έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς αυτούς. Σε κάθε περίπτωση, δήλωσε, η απάντηση που λάβαμε από τις ελληνικές αρχές ήταν ότι ουδέποτε εφαρμόστηκαν τέτοιες πρακτικές. “Υπάρχουν ακόμη λίγα περιστατικά που ερευνώνται από τις ελληνικές αρχές” δήλωσε.

Υπογράμμισε ότι η Frontex δεν έχει νομική δικαιοδοσία να ερευνήσει τέτοιες υποθέσεις, αλλά από την άλλη έχει την ευθύνη να παρακολουθεί τη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά τη διάρκεια κοινών επιχειρήσεων. “Ο μόνος τρόπος να ξεπεραστεί αυτό είναι να εργαστούμε στενά με τα κράτη-μέλη” δήλωσε.

Η Frontex έχει ανακοινώσει ότι το θέμα της πιο στενής συνεργασίας έχει προγραμματιστεί να συζητηθεί στο τέλος του μήνα, στην επόμενη συνάντηση του ΔΣ της υπηρεσίας.

Από την πλευρά της, η ελληνική αστυνομία δήλωσε στο euobserver.com ότι σκοπεύει να απαντήσει στις καταγγελίες.

Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες

Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχονται στο φως καταγγελίες κακοποίησης, από το Λιμενικό και τη Frontex στην Ελλάδα. 

2.200.000 Σύροι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους, ενώ άλλοι 2.250.000 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τουςTo καλοκαίρι του 2009, η "Ελευθεροτυπία" είχε δημοσιοποιήσει καταγγελίες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, όταν ένα αυστριακό αεροσκάφος της Frontex, της δύναμης της ΕΕ που περιπολεί στο Αιγαίο για μετανάστες, εντόπισε έξω από τη Μυτιλήνη μια βάρκα με 12 πρόσφυγες ανάμεσά τους μια γυναίκα. Ειδοποίησε το Λιμενικό, το σκάφος κατέφτασε και επιβίβασε τους 12 πρόσφυγες, που ήταν από την Σομαλία.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες τους, τους έδεσαν πισθάγκωνα, έναν μάλιστα και από το λαιμό, τους ξυλοκόπησαν - και τη γυναίκα και μετά τους φόρτωσαν στο βάρκα την οποία τρύπησαν και τους άφησαν στη θάλασσα. Ευτυχώς αργότερα τους εντόπισε ένα τουριστικό σκάφος με Βρετανούς επιβαίνοντες, οι οποίοι τους περισυνέλεξαν και τους παρέδωσαν σε ομάδα διασωστών οι οποίοι με τη σειρά τους τούς μετέφεραν στο νησί.

Η έρευνα

Η τελευταία έρευνα διενεργήθηκε μεταξύ Οκτωβρίου 2012 και Σεπτεμβρίου 2013 στη Γερμανία, στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Η ερευνητική ομάδα πήρε 90 συνεντεύξεις από ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι απωθήθηκαν από την Ελλάδα στην Τουρκία, είτε από τα χερσαία είτε από τα θαλάσσια σύνορα, ή και από τα δύο. Οι συνεντευξιαζόμενοι ήταν Σύροι (49), Αφγανοί (32), Σομαλοί (5) και Ερυθραίοι (4) πρόσφυγες που υποστηρίζουν ότι χρήζουν διεθνούς προστασίας. Μεταξύ αυτών ήταν 12 γυναίκες (τρεις εκ των οποίων είναι ανύπαντρες μητέρες και τρεις έγκυες), 78 άντρες πρόσφυγες (ένας εκ των οποίων διαγνώστηκε με μεταστατικό καρκίνο), 12 οικογένειες, πέντε ασυνόδευτοι ανήλικοι και τρεις ηλικιωμένοι.

Από τους 90 συνεντευξιαζόμενους, οι 76 αναφέρουν ότι απωθήθηκαν μία φορά (16 από την περιοχή του Έβρου και 60 στο Αιγαίο – 19 απ' αυτούς δεν μπορούσαν να προσδιορίσουν το νησί από το οποίο τους απώθησαν, ωστόσο 21 ανέφεραν το Φαρμακονήσι, 14 τη Λέσβο, τρεις τη Χίο και τρεις τη Σάμο). Οι υπόλοιποι 14 συνεντευξιαζόμενοι ανέφεραν στο Pro Asyl ότι απωθήθηκαν πάνω από μία φορά, τις περισσότερες φορές από το πρώτο σημείο εισδοχής στον Έβρο και ακολούθως από τη Λέσβο.

Το ποσοστό των συνεντευξιαζόμενων που κατήγγειλαν ότι όχι μόνο απωθήθηκαν, αλλά επίσης κακοποιήθηκαν από τις ελληνικές αρχές είναι εκπληκτικά υψηλό και ο βαθμός της βαναυσότητας και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα περιστατικά αυτά είναι σοκαριστικός αναφέρει το Pro Asyl.

Ακολουθεί μια περίληψη των ευρημάτων της έκθεσης του Pro Asyl:

-Οι απωθήσεις, όπως περιγράφονται στην έκθεση, διενεργούνται συστηματικά από τις ελληνικές αρχές. Οι πρόσφυγες αναχαιτίζονται στην Τουρκία: α) από τα ελληνικά χωρικά ύδατα, β) από τα ελληνικά νησιά γ) από το στρατιωτικό φυλάκιο στο Φαρμακονήσι όπου κρατούνται χωρίς επικοινωνία με τον έξω κόσμο, δ) αφού εκπέμψουν σήμα συναγερμού από το σκάφος τους, ή ε) από την περιοχή του Έβρου στα χερσαία σύνορα, αμέσως μετά την εισδοχή τους στα ελληνικά εδάφη μέσω του ποταμού Έβρου, είτε στα δάση όπου προσπαθούν να κρυφτούν, ή καθώς περπατούν στους δρόμους του πρώτου χωριού στο οποίο καταφτάνουν.

-Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συνεντευξιαζόμενων, υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000 άνθρωποι απωθήθηκαν, με γνώμονα τον αριθμό των ανθρώπων που συναποτελούσαν τις ομάδες με τις οποίες ταξίδευαν.

-Η πλειονότητα των ανθρώπων, σύμφωνα με την έρευνα, είναι Σύροι πρόσφυγες που προσπαθούσαν να εισέλθουν στην Ευρώπη για να αναζητήσουν διεθνή προστασία και να επανενωθούν με τις οικογένειές τους που ζουν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.

-Σε πολλές περιπτώσεις, είτε σε σκάφη της ακτοφυλακής, σε νησιά, ή σε άτυπα κέντρα κράτησης στον Έβρο, οι πρόσφυγες τέθηκαν αυθαίρετα υπό κράτηση κάποιες ώρες, χωρίς να καταγραφούν επίσημα, χωρίς πρόσβαση στον έξω κόσμο και χωρίς φαγητό ή νερό. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα θύματα των απωθήσεων δεν καταγράφηκαν επίσημα από τις αρμόδιες αρχές, ούτε τους ζητήθηκαν οποιεσδήποτε προσωπικές πληροφορίες, πέρα από την εθνικότητά τους.

-Όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι τόνισαν ότι δεν εισακούσθηκαν από τις ελληνικές αρχές και δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να ζητήσουν διεθνή προστασία ή να αποκρούσουν την παράνομη απομάκρυνσή τους.

-Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι πρόσφυγες που απωθήθηκαν υποστηρίζουν ότι αφέθηκαν σε επικίνδυνες για τη ζωή τους περιστάσεις για να αναχαιτιστούν στο Αιγαίο, όταν αφέθηκαν να παραπαίουν σε μη αξιόπλοα σκάφη, ή τους έριξαν στα νερά του ποταμού Έβρου.

-Στο Αιγαίο, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, οι αξιωματούχοι που εμπλέκονταν στις επιχειρήσεις αναχαίτισης φορούσαν “μαύρες στολές, έφεραν όπλα και τα πρόσωπά τους ήταν καλυμμένα με μάσκες”. Σε άλλες περιπτώσεις, οι αξιωματούχοι “φορούσαν μπλε στολές”. Στον Έβρο περιγράφονται να φορούν, είτε μπλε, είτε χακί, είτε σκουροπράσινες στολές, να συνοδεύονται από μερικούς ανθρώπους με πολιτικά και από άλλους με μάσκες που κάλυπταν ολόκληρο το πρόσωπο.

-Η πλειονότητα των συνεντευξιαζόμενων υποστηρίζει ότι υπέστη κακομεταχείριση. Στην περίπτωση εκείνων που απωθήθηκαν από το Φαρμακονήσι, η σκληρότητα της καταγγελθείσας συμπεριφοράς εις βάρος εννέα Σύρων αντρών προσφύγων, αντιστοιχεί σε βασανιστήρια.

-Σε τρία καταγγελθέντα περιστατικά απώθησης από το Φαρμακονήσι -ένα ακατοίκητο νησί, πέραν μιας στρατιωτικής μονάδας- που αφορούσαν δεκάδες πρόσφυγες από τη Συρία, οι συνεντευξιαζόμενοι υποστήριξαν ότι συνελήφθησαν από την ελληνική ακτοφυλακή είτε μόλις έξω από την ακτή του νησιού, ή μετά την άφιξή τους στο νησί. Οι πρόσφυγες λένε ότι κρατήθηκαν χωρίς επικοινωνία με τον έξω κόσμο και στερήθηκαν κάθε δικαιώματος για διάστημα από 16 ώρες έως τρεις μέρες, προτού απωθηθούν και αφεθούν να παραπαίουν στα τουρκικά χωρικά ύδατα.

-Οι συνεντευξιαζόμενοι καταγγέλλουν ότι τα προσωπικά τους αντικείμενα (κινητά τηλέφωνα, χρήματα κλπ) κατασχέθηκαν.

-Πολλοί Σύροι πρόσφυγες καταγγέλλουν ότι κατασχέθηκαν επίσης τα έγγραφά τους. Χωρίς ταυτότητες και διαβατήρια, είναι σχεδόν αδύνατο να μπορέσουν να ενταχθούν σε ανθρωπιστικά προγράμματα, ή σε προγράμματα οικογενειακής επανένωσης που παρέχουν ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη.

-Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων απώθησης στο Αιγαίο, ορισμένοι πρόσφυγες υποστηρίζουν ότι κάλεσαν το νούμερο άμεσης ανάγκης και έστειλαν σήματα κινδύνου από τα σκάφη τους, μόνο και μόνο για να απωθηθούν όταν εντοπίστηκαν από τις ελληνικές αρχές.

-Οι πρόσφυγες ότι εξαναγκάστηκαν, ακόμη και ότι απειλήθηκαν με όπλα, να επιστρέψουν στα τουρκικά χωρικά ύδατα.

-Όταν επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία, οι πρόσφυγες αναφέρουν ότι συνελήφθησαν και εντέλει κρατήθηκαν από τις τουρκικές αρχές. Σε τρεις περιπτώσεις -δύο στον Έβρο και μία στο Αιγαίο- οι Αφγανοί πρόσφυγες που απωθήθηκαν απελάθηκαν πίσω στις χώρες καταγωγής τους (αλυσιδωτή επαναπροώθηση).

-Κατά την παραμονή τους στην Τουρκία, οι πρόσφυγες αντιμετώπισαν ένα μη αποτελεσματικό σύστημα προστασίας προσφύγων, υποβλήθηκαν σε καταδικαστέες συνθήκες διαβίωσης και υπέστησαν μια σειρά από παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

-Οι περισσότεροι προσπάθησαν να εισέλθουν σε ευρωπαϊκό έδαφος εκ νέου μετά την απώθησή τους και αντιμετώπισαν νέους κινδύνους.

Πηγή: euobserver.com, Pro Asyl