Χ. Καφαντάρη: Η Κυβέρνηση του Μνημονίου θεσμοθετεί το ταξικότερο Λύκειο που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα

Η ομιλία της Χαράς Καφαντάρη στη συζήτηση στη Βουλή του σ/ν για την αναδιάρθρωση της παιδείας

Κύριε Πρόεδρε, κύριοι Υπουργοί, κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

συζητάμε σήμερα άλλο ένα νομοσχέδιο για την παιδεία. Ο Γάλλος ιστορικός Ιούλιος Μισελέ, όταν ρωτήθηκε ποιο είναι το πρώτο κεφάλαιο της πολιτικής, απάντησε: «Η παιδεία». «Το δεύτερο;» απάντησε: «Η παιδεία». «Και το τρίτο;» «Η παιδεία». Όπου υπάρχει άγνοια και έλλειψη γνώσης επικρατεί φόβος και προκατάληψη.

Με το νομοσχέδιο που συζητούμε σήμερα η Κυβέρνηση του Μνημονίου θεσμοθετεί το ταξικότερο Λύκειο που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα και μάλιστα, σε συνθήκες εξαθλίωσης της ελληνικής οικογένειας. Το νέο Λύκειο, όπως σχεδιάζεται να λειτουργήσει από φέτος θα αποτελέσει εφιάλτη και για τους τρεις παράγοντες της εκπαιδευτικής κοινότητας: και τους μαθητές και τους καθηγητές και τους γονείς.

Για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ακούσαμε σήμερα, πραγματικά μια ωραία έκφραση. Έτσι ονομάζονται όλες οι αλλαγές που τόσες κυβερνήσεις της νεότερης ιστορίας μας επιχειρούν στην παιδεία, τις οποίες κάθε φορά προσαρμόζουν στις υπάρχουσες πολιτικές συνθήκες και επιδιώξεις, ακόμα και προσωπικές, εξυπηρετώντας πάντα συγκεκριμένα συμφέροντα.

Αν εξαιρέσουμε τις ιστορικές, πραγματικά, εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως το 1964, που καθιερώθηκε η δωρεάν παιδεία, η εννεατάξια υποχρεωτική εκπαίδευση, δωρεάν βιβλία κ.λπ. και το 1976, όταν επανήλθε η δημοτική γλώσσα, όλες οι άλλες λεγόμενες «μεταρρυθμίσεις» εξυπηρετούσαν πάντα την ίδια ταξική λογική και ποτέ δεν εφαρμόστηκαν απόλυτα. Όλοι θυμόμαστε το πρόσφατο «Ψηφιακό Λύκειο» και ξέρουμε κατά πόσο έχει, βέβαια, εφαρμοστεί. Δεν έχει εφαρμοστεί.

Έτσι και σήμερα, στόχος της Κυβέρνησης είναι η θεσμοθέτηση ενός φθηνού λυκείου, με λιγότερους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα διατίθενται σε διάφορα σχολεία, προκειμένου να συμπληρώσουν το ωράριό τους. Μόνο που είναι θέμα χρόνου με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να κριθούν ως πλεονάζον προσωπικό, να δουν άμεσα την πόρτα της εξόδου, καθώς πολύ σύντομα με τις προωθούμενες αλλαγές τα λύκεια θα ξεμείνουν από παιδιά.

Είναι σαφές ότι η άκρως επικίνδυνη επιλογή που γίνεται είναι να μειωθεί το μαθητικό δυναμικό στη λυκειακή βαθμίδα και εν συνεχεία να σταλεί στην ανεργία ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη κάποιοι οραματίζονται τη δημιουργία ενός «μητροπολιτικού λυκείου» που θα λειτουργεί στην έδρα κάθε νομού της επαρχίας, θα απευθύνεται σε μαθητές και οικογένειες που θα μπορούν να τραβήξουν οικονομικά και ψυχολογικά το Γολγοθά της φοίτησης και της απόλυσης από το λύκειο.

Πόσο διαφορετικά, όμως, θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα, αν κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου που μας έφερε σήμερα ο κύριος Υπουργός δεν ήταν απόντες οι εκπρόσωποι του κόσμου της εκπαίδευσης, της έρευνας και της σχολικής διοίκησης, αν δεν ήταν απόντες οι εκπρόσωποι των τοπικών κοινωνιών, της αυτοδιοίκησης, των πληθυσμών που υφίστανται αποκλεισμούς και διακρίσεις, όταν το Υπουργείο πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων τα δεκαπέντε χιλιάδες σχόλια που έλαβε από τέσσερις χιλιάδες συμμετέχοντες στην εκ του αποτελέσματος για τα μάτια του κόσμου διαβούλευση στην οποία έθεσε το νομοσχέδιο.

Αντίθετα, παρόντες σ’ αυτή τη διαδικασία και τη λήψη των καταστροφικών αποφάσεων –και αυτό είναι απόλυτα δηλωτικό του πώς αντιλαμβάνεται την υπόθεση της δημόσιας εκπαίδευσης η συγκεκριμένη Κυβέρνηση- ήταν εκπρόσωποι ορισμένων ισχυρών λόμπι αποφοίτων. Παρόντες ήταν και οι επιχειρηματίες οι οποίοι θα πριμοδοτούνται με ανασφάλιστη και απλήρωτη εργασία είκοσι οκτώ ωρών την εβδομάδα ανήλικων μαθητών στα πλαίσια της μαθητείας στο τρίτο έτος των σπουδών τους.

Είναι ξεκάθαρο πως σε συνθήκες πρωτόγνωρης κρίσης, η δικομματική Κυβέρνηση προωθεί ένα μοντέλο λυκείου –είτε Γενικό, είτε Τεχνολογικό- που είναι ένα διαρκές εξεταστικό κέντρο, το οποίο απογοητεύει και διώχνει τους ανθρώπους τους οποίους υποτίθεται ότι υπηρετεί –εννοώ τους μαθητές- ενώ μετατρέπει τους εκπαιδευτικούς από δασκάλους-εμψυχωτές, σε ελεγκτές, επιτηρητές και συμβολαιογράφους επιδόσεων.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το κυριότερο όμως, το οποίο δεν πρέπει να υποτιμάται, είναι ότι το εν λόγω νομοσχέδιο αφυδατώνει την εκπαίδευση από την παιδεία, γιατί ο όρος «παιδεία» με την ευρύτερη έννοια δεν αναφέρεται στο εκπαιδευτικό σύστημα και μόνο, αλλά συνδέεται με έννοιες όπως «μόρφωση», «αγωγή», «κουλτούρα». Εμπεριέχει πλήθος παραγόντων που επηρεάζουν την πνευματική ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του ήθους και της συμπεριφοράς του ανθρώπου, διαμορφώνει προσωπικότητες αυθύπαρκτες, ελεύθερες και ολοκληρωμένες, ικανές να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της κοινωνικής πραγματικότητας.

Τώρα, θα ήθελα να αναφερθώ αναλυτικότερα στην πολύπαθη από τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία πολυδιασπάται ακόμα περισσότερο και ουσιαστικά διαλύεται. Το παρόν νομοσχέδιο καταργεί περί τις πενήντα δύο ειδικότητες στα Επαγγελματικά Λύκεια και τις Επαγγελματικές Σχολές, υποβαθμίζοντας δραματικά το επίπεδο της δημόσιας τεχνικής εκπαίδευσης.

Αξίζει να αναφέρω ότι την προηγούμενη χρονιά περισσότερα από δεκαεπτά χιλιάδες παιδιά παρακολούθησαν τις παραπάνω ειδικότητες, περισσότεροι από δέκα χιλιάδες στον τομέα υγείας-πρόνοιας, περισσότεροι από έξι χιλιάδες στις ειδικότητες αισθητικής, κομμωτικής, γραφικών τεχνών. Πρόκειται για τις πιο μαζικές ειδικότητες. Το 60% των μαθητών των ΕΠΑΣ ακολουθούν τις ειδικότητες της αισθητικής, της κομμωτικής και των γραφικών τεχνών. Το 20% των μαθητών των ΕΠΑΛ ακολουθούν τις ειδικότητες στον τομέα της υγείας και της πρόνοιας.

Κλείνοντας τη συγκεκριμένη αναφορά, θα ήθελα να αναδείξω μία άλλη απαράδεκτη διάσταση της κατάργησης των ειδικοτήτων ΕΠΑΣ-ΕΠΑΛ. Πρόκειται για τον απροσχημάτιστο αποκλεισμό γυναικών από τη δωρεάν επαγγελματική εκπαίδευση. Οι ειδικότητες που καταργούνται, όπως της αισθητικής, της κομμωτικής, των παραïατρικών, είναι αυτές που επιλέγονται κυρίως από νέα κορίτσια κατά ποσοστό 90%-100%. Οι μαθήτριες των δεκαπέντε ετών εγκαταλείπονται στην τύχη τους χωρίς κανένα εφόδιο, χωρίς καμία δυνατότητα για σπουδές ή για επάγγελμα. Ποια θα είναι, άραγε, η τύχη τους αυτή και ποιος πραγματικά θα φέρει την ευθύνη;

Αξίζει δε να σημειώσουμε ότι οι ειδικότητες που καταργούνται και ουσιαστικά έδιναν επαγγελματική διέξοδο σε φτωχά κοινωνικά στρώματα είναι σε τομείς που ενδιαφέρονται ιδιώτες να παρέχουν, έναντι αδρής αμοιβής, επαγγελματική κατάρτιση.

Απαγορεύετε με την πολιτική σας σ’ αυτά τα παιδιά να ονειρεύονται. Νωρίς, στα δεκαπέντε τους, θα καταλάβουν ότι η παιδεία και η εκπαίδευση είναι ένα μακρινό όνειρο και πάντα θα είναι ο αδύναμος κρίκος της κοινωνίας. Θα οδηγηθούν στη φθηνή κατάρτιση, θα μετατραπούν σε φθηνή εργατική δύναμη.

Για εμάς στο ΣΥΡΙΖΑ η εκπαίδευση και η παιδεία είναι αξίες με άλλη στόχευση από την κατάρτιση που θα δοθεί από τα ιδιωτικά ΙΕΚ. Εμείς μιλάμε για ενιαίο σχολείο θεωρίας και πράξης.

Πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια ο Πλάτωνας έλεγε: «Εκείνη που τείνει απλώς στο να καταστήσει τον νέο ικανό να κερδίζει χρήματα ή κάποια ιδιαίτερη δύναμη ή κάποιες άλλες γνώσεις, χωρίς την πνευματική και ηθική καλλιέργειά του, είναι βάναυση και ανελεύθερη, γι’ αυτό και δεν αξίζει καν να λέγεται παιδεία».

Ευχαριστώ.