Κατάχρηση της προφυλάκισης στην Ελλάδα

Κατάχρηση του μέτρου προφυλάκισης στην Ελλάδα, από την οποία πλήττεται το 1/3 των κρατουμένων, καταγράφει η ΜΚΟ Fair Trials International, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Ποινικής Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 


Η οργάνωση επίσης διαπιστώνει ότι η χρήση της προσωρινής κράτησης είναι διαδεδομένη και αποτελεί διαδικασία ρουτίνας, παρά το γεγονός ότι αποτελεί το έσχατο μέσο που προβλέπει ο νόμος και [οφείλει] να επιβάλλεται με φειδώ και κάτω από αυστηρές προϋποθέσεις. Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές φυλακές έχουν ξεπεράσει κάθε όριο χωρητικότητας, με τους κρατούμενους να στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλον σε χώρους πολλές φορές ακατάλληλους ακόμα και για ζώα...


Σε ημερίδα που διοργάνωσε πρόσφατα στη χώρα μας η Fair Trials International με τη συμμετοχή κορυφαίων εμπειρογνωμόνων του ποινικού δικαίου, συζητήθηκε διεξοδικά το μέτρο της προσωρινής κράτησης όπως την ορίζει ο νόμος και όπως εφαρμόζεται στην πράξη.

Μία από τις πρώτες καταγραφές είναι το γεγονός ότι το 49% όλων των κρατούμενων στις φυλακές της Ελλάδος και το 64% όσων έχουν τεθεί σε προσωρινή κράτηση είναι ξένοι υπήκοοι. Στα ποσοστά αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται όσοι βρίσκονται στα κέντρα κράτησης μεταναστών.

Οι αλλοδαποί που προσάγονται ενώπιον της Δικαιοσύνης σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος των προφυλακίσεων, όχι μόνο σε ό,τι αφορά στα απόλυτα νούμερα, αλλά και σε ό,τι αφορά το ψυχικό φορτίο. Τις περισσότερες φορές έχουν άγνοια της ελληνικής γλώσσας και αδυναμία να επικοινωνήσουν με τον δικηγόρο, το προσωπικό των φυλακών, ακόμα και με τους συγκρατούμενούς τους, καθώς υπηρεσίες διερμηνείας προσφέρονται μόνο στο δικαστήριο και όχι στη φυλακή.


Ακατάλληλοι οι λόγοι επιβολής προσωρινής κράτησης

Σύμφωνα με την ΜΚΟ, τα νομικά όρια σχετικά με τους λόγους επιβολής της προσωρινής κράτησης δεν τηρούνται. Πολλοί δικαστές δεν έχουν προσαρμοστεί ούτε ψυχολογικά ούτε θεσμικά στην επιθυμία του νομοθέτη να περιορίσει την προσωρινή κράτηση. Είναι δε πολύ συνηθισμένο φαινόμενο οι δικαστές να συνεχίζουν να βασίζονται σε λόγους που δεν συνάδουν με τον νόμο όταν κάνουν υπερβάλλουσα χρήση της προσωρινής κράτησης. Υπάρχουν επιχειρήματα περί "αποφυγής παρόμοιου αδικήματος στο μέλλον" χωρίς να γίνεται ρητή αναφορά σε αντικειμενικά χαρακτηριστικά του κατηγορούμενου που να στοιχειοθετούν τέτοιο κίνδυνο.

Οι εκπρόσωποι του νομικού κόσμου επίσης εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για τη συχνή απουσία αιτιολογημένης επιχειρηματολογίας στις αποφάσεις των δικαστών για προσωρινή κράτηση. Όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, οι δικαστές απλώς επαναλαμβάνουν εδάφια του νόμου με απομνημόνευση, χωρίς να αναφέρουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της υπόθεσης ή του εναγόμενου που πιθανόν να υποδηλώνουν ότι υπάρχει κίνδυνος να διαφύγει από τη χώρα ή κάποια πιθανότητα να παραποιήσει τα αποδεικτικά στοιχεία.


Το πρόβλημα μεταφέρεται στα δικαστικά συμβούλια

Το πρόβλημα με τις αθρόες προφυλακίσεις επεκτείνεται και στους δικαστές των δικαστικών συμβουλίων, που με βάση τον νόμο καλούνται να αποφασίσουν για την παράταση ή όχι της προσωρινής κράτησης από τους αρχικούς 6 μήνες στους 12 και μετά πέρα από το χρονικό όριο των 12 μηνών που ορίζει ο νόμος (με ανώτατο όριο τους 18 μήνες). Όπως διευκρινίστηκε, ο σκοπός της παράτασης από τους 12 στους 18 μήνες είναι να λειτουργήσει ως έκτακτο μέτρο όπως ορίζει το Σύνταγμα, Άρθρο 6(4), το οποίο όμως απαιτεί πιο εμβριθή αιτιολόγηση αυτής της παράτασης, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία και τα πραγματικά γεγονότα στα οποία βασίζεται η ύπαρξη εξαιρετικών συνθηκών.

Ωστόσο, και σε αυτές τις αποφάσεις, σπάνια υπήρχαν ενδείξεις αιτιολογημένης επιχειρηματολογίας ή κάποια αναφορά σε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είτε της υπόθεσης είτε του εναγόμενου...



Της Ε. Λαζαρίδου

Πηγή: Αυγή