Ο ίλιγγος του κενού

Της Αναστασίας Τσουκαλά*

Οχι, δεν έχουμε χούντα. Μακάρι να είχαμε. Μια δικτατορία αντιμετωπίζει αυταρχικά τους πολίτες της υιοθετώντας αντιδημοκρατικούς νόμους –τους οποίους όμως σέβεται. Μια δικτατορία θέτει νέους όρους διακυβέρνησης, χαράσσει νέες κόκκινες γραμμές ως προς το τι είναι αποδεκτό στον δημόσιο βίο, καλώντας τους πάντες να τοποθετηθούν έναντι της νέας τάξης πραγμάτων. Μια δικτατορία καταδικάζεται ηθικά και απομονώνεται πολιτικά από τη διεθνή κοινότητα. Σε μια δικτατορία, και οι κυβερνώντες και οι πολίτες και η διεθνής κοινότητα κινούνται εντός νέων μεν, αλλά σαφώς καθορισμένων πλαισίων.

Το καθεστώς της μνημονιακής Ελλάδας δεν είναι δικτατορικό, ούτε βέβαια δημοκρατικό. Είναι άναρχο. Ανευ σημείου αναφοράς στον Νόμο. Οι κυβερνώντες αδιαφορούν προκλητικά για τις επιταγές του Νόμου –είτε πρόκειται για τον κοινό νόμο, το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις, είτε για αποφάσεις των ελληνικών και ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Παράλληλα, όμως, αρνούνται να διαμορφώσουν ρητά ένα άλλο δικαιικό σύστημα, έστω και αντιδημοκρατικό. Σε αυτό τον αχαρτογράφητο χώρο μη-δικαίου, οι κόκκινες γραμμές της σχέσης πολιτείας-πολίτη είναι ασαφείς, μετακινούνται συνεχώς, με κριτήρια αυθαίρετα, παγιδεύοντας εν δυνάμει τους πάντες σε μια δικαιική κινούμενη άμμο. Το μόνο σημείο αναφοράς για τον πολίτη είναι μια κυβερνητική ελίτ που διοικεί στο κενό. Εχει υπερβεί τα παλαιά όρια χωρίς να θέτει νέα.

Το καθεστώς της μνημονιακής Ελλάδας δεν αντέχει το βάρος της αλήθειας. Προκειμένου να αποφύγουν τη μαζική εξέγερση, οι κυβερνώντες δεν παραδέχονται ότι προσπαθούν να μεταλλάξουν τις αρχές της αστικής δημοκρατίας. Αντίθετα, χρησιμοποιούν το παλαιό καθεστώς ως προκάλυμμα για να νομιμοποιήσουν τη βίαιη καταστολή όλων των λαϊκών κινητοποιήσεων. Ξέρουν βέβαια ότι δεν θα μπορέσουν να επιβληθούν μόνιμα διά της βίας. Επιδιώκουν, επομένως, να δημιουργήσουν συναίνεση εξαπατώντας τον λαό. Πρώτον, αντιστρέφουν τα δεδομένα: η κυβερνητική ελίτ, που διοικεί συνειδητά σε καθεστώς ανομίας και αταξίας, εμφανίζεται ως υπέρμαχος του νόμου και της τάξης, ενώ όσοι αντιστέκονται σε αυτήν ακριβώς την αναίρεση της δημοκρατίας, από τους απλούς διαδηλωτές ώς τους διάφορους ακτιβιστές, εμφανίζονται ως εχθροί της ευνομίας και ευταξίας, και πατάσσονται σκληρά ως τέτοιοι. Δεύτερον, απαξιώνουν συλλήβδην το πολιτικό εκείνο πλαίσιο που γέννησε τη μεταπολιτευτική αστική δημοκρατία. Η Μεταπολίτευση στηλιτεύεται αφηρημένα ως φορέας μη κατονομασμένων κακών που, με απροσδιόριστο τρόπο, ευθύνονται για τη σημερινή κρίση. Τέλος, ψεύδονται ασύστολα. Οχι, δεν υπάρχει τρόπος να ταυτοποιηθούν οι αστυνομικοί εκείνοι που έχουν επιτεθεί βάναυσα σε διαδηλωτές και φωτορεπόρτερ. Οχι, δεν υπήρξαν βασανισμοί προσαχθέντων αντιφασιστών. Οχι, δεν υπάρχουν καταγγελίες για αστυνομική αυθαιρεσία εις βάρος μεταναστών. Οχι, δεν έγιναν παράνομες λήψεις γενετικού υλικού στη Χαλκιδική. Οχι, δεν ευτελίζεται η Βουλή με την αναίρεση της νομοθετικής και ελεγκτικής λειτουργίας της. Ναι, είναι νόμιμες οι αναιτιολόγητες επιτάξεις απεργών. Ναι, είναι νόμιμη η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και του κατώτατου μισθού. Ναι, είναι νόμιμο το ρίξιμο του σήματος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης και είναι νόμιμη η μη συμμόρφωση της κυβέρνησης με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ναι, είναι νόμιμη η απεριόριστη υπέρβαση του ανώτατου ορίου προσωρινής κράτησης. Σφυροκόπημα αναλήθειας. Ωσπου ο πολίτης να ξεχάσει τι σημαίνει νομιμότητα.

Το καθεστώς της μνημονιακής Ελλάδας θυμίζει ντεκόρ ταινίας ουέστερν, όπου οι προσόψεις κτιρίων κατά μήκος ενός δρόμου δημιουργούν την ψευδαίσθηση πόλης, και οι ηθοποιοί υποδύονται ότι ζουν σε μια κανονική πόλη. Οι κυβερνώντες προβάλλουν μια πρόσοψη δημοκρατίας που επιτρέπει στη διεθνή κοινότητα να υποδύεται ότι βρίσκεται πάντα ενώπιον μιας ευνομούμενης Πολιτείας. Η κυβερνητική ελίτ επαινείται και ενθαρρύνεται να συνεχίσει το έργο της. Δεν προβλέπεται επομένως καμία διεθνής πολιτική καταδίκη. Είτε λόγω ευρύτερου κλονισμού των θεμελίων της αστικής δημοκρατίας είτε λόγω κοντόφθαλμων εθνοκεντρικών πολιτικών των Ευρωπαίων εταίρων μας.

Η δικτατορία ατσαλώνει τους εχθρούς της. Το άναρχο καθεστώς της μνημονιακής Ελλάδας προκαλεί ίλιγγο. Διότι αναδύεται σε δικαιικό κενό. Και δεν μπορεί παρά να παρασύρει στο κενό τους πάντες.

……………………………………………………………………………………….

* Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Πανεπιστήμιο Paris XI

πηγή;Εφημερίδα των Συντακτών