Οικονομική εξαθλίωση και διαφθορά στην Αστυνομία, Άρθρο του Δρ. Ευάγγελου Στεργιούλη

Τον τελευταίο καιρό έρχονται στο φως της δημοσιότητας ολοένα και περισσότερες υποθέσεις διαφθοράς στην Ελληνική Αστυνομία.
Από τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ, προκύπτει ότι την περασμένη δεκαετία οι καταγγελίες σε βάρος αστυνομικού προσωπικού για περιπτώσεις διαφθοράς κυμαίνονταν ετησίως, κατά μέσο όρο, μεταξύ 300 - 350. Εν τούτοις, από  το 2010 και εντεύθεν οι καταγγελίες σε βάρος αστυνομικών για περιπτώσεις διαφθοράς ανέρχονται ετησίως, κατά μέσο όρο, μεταξύ 500 - 550. Εν ολίγοις, μια

πρωτοφανή για τα αστυνομικά χρονικά αύξηση των καταγγελιών αστυνομικής διαφθοράς της τάξης του 50-60%.
Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι αδήριτη. Αυτή η άνευ προηγουμένου αύξηση των καταγγελιών διαφθοράς στην Αστυνομία σχετίζεται άμεσα με την οικονομική εξαθλίωση των αστυνομικών. Αυτό και μόνο το γεγονός θα έπρεπε να είχε προβληματίσει σοβαρά την πολιτική και φυσική ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ προκειμένου να αρχίσει το συντομότερο δυνατό η αποκατάσταση των κατάφωρων αδικιών σε βάρος του προσωπικού ενός θεσμού που, από ιδρύσεως του, καταγράφει πάνω από 100 θανάτους και χιλιάδες τραυματίες - πλέον σε καθημερινή βάση τα τελευταία χρόνια - για τη διασφάλιση της έννομης τάξης. Ένας τόσο βαρύς φόρος αίματος που κανένας άλλος θεσμός στη χώρα μας δεν έχει να επιδείξει εν καιρώ ειρήνης.
Βεβαίως, η ιστορία ενός αστυνομικού θεσμού είναι συνολική και γι’ αυτό, στο συνολικό φόρο αίματος δεν πρέπει να λησμονείται και ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό που αφορά στα Σώματα της Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων. Προς ανταμοιβή σε όλες αυτές τις θυσίες, η Ελληνική πολιτεία με μία σειρά απαράδεκτων και επώδυνων μέτρων επέφερε τελικά την πλήρη οικονομική εξαθλίωση του αστυνομικού με οδυνηρές κοινωνικές συνέπειες στην προσωπική και οικογενειακή ζωή του.
Πέραν της αδιαμφισβήτητης καταδίκης κάθε κρούσματος διαφθοράς σε ένα Αστυνομικό Σώμα, σε μια σύγχρονη αστυνομία η διαφθορά αποτελεί, πέραν άλλων, και αντικείμενο επιστημονικής και ιδίως κοινωνιολογικής έρευνας. Στην ΕΛ.ΑΣ, βεβαίως, η διαφθορά αποτελεί μόνο αντικείμενο πειθαρχικής-ποινικής ευθύνης. Η έννοια της επιστημονικής προσέγγισης της διαφθοράς είναι άγνωστη, αφού η ΕΛ.ΑΣ παραμένει μεταξύ των τελευταίων αστυνομικών οργανισμών στην Ευρώπη χωρίς αστυνομικό ινστιτούτο επιστημονικής έρευνας και χωρίς συνεργασίες με επιστημονικά ιδρύματα. Και τούτο διότι η επιστημονική έρευνα ανέκαθεν αντιμετωπίζονταν στην ΕΛ.ΑΣ - και πολύ περισσότερο σήμερα - με καχυποψία και απορρίπτονταν μετά βδελυγμίας προκειμένου να μη διαταραχθούν τα «λιμνάζοντα ύδατα».
Τι αποτελεί διαφθορά στην Αστυνομία; Παρά το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα δεν υφίσταται ένας ενιαίος και γενικά αποδεκτός εννοιολογικός προσδιορισμός της διαφθοράς στην Αστυνομία, η κοινή συνισταμένη των ποικίλων ερευνών στο διεθνή χώρο συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι η διαφθορά, ως πράξη ή παράλειψη, στην Αστυνομία αποσκοπεί στον προσπορισμό χρηματικού ή άλλου οποιουδήποτε ωφελήματος υλικού ή μη, που σχετίζεται αμέσως ή εμμέσως με την αστυνομική ιδιότητα, το βαθμό ή τη θέση, καθώς και τα καθήκοντα του Αστυνομικού. (Scherman, Lawrence, “Scandal and reform”, University of California Press, Barkley & Los Angeles, 1978, p. 30. επίσης, Simson, A. “The literature of police corruption”, McGraw Hill, N. Y., 1977, p. 23-44).
Η διαφθορά, λοιπόν, στην Αστυνομία αποτελούσε ανέκαθεν αντικείμενο της  επιστημονικής έρευνας διεθνώς. Μάλιστα, οι έρευνες στις σύγχρονες αστυνομίες υποστηρίζονται μέσα από τις ίδιες τις δομές τους. Στις Σκανδιναβικές χώρες, για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνες το επάγγελμα του Αστυνομικού τυγχάνει ιδιαιτέρως υψηλών ποσοστών κοινωνικής εκτίμησης και εμπιστοσύνης. Ένας από τους παράγοντες που συμβάλουν στο υψηλό ποσοστό κοινωνικής αποδοχής του αστυνομικού επαγγέλματος είναι και το μηδενικό επίπεδο διαφθοράς στις δομές των Σκανδιναβικών Αστυνομιών.
Αντιθέτως, σε κοινωνίες όπου δυσλειτουργούν οι θεσμοί, παραβιάζονται ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, απουσιάζει η κοινωνική μέριμνα, επικρατεί αδιαφάνεια, διαπλοκή και υποκειμενικότητα, η Αστυνομία και το αστυνομικό προσωπικό επηρεάζονται αρνητικά και γενικότερα οι σχέσεις της Αστυνομίας με τους πολίτες και τους κοινωνικούς φορείς διέπονται από κλίμα δυσπιστίας και έλλειψης εμπιστοσύνης. Σε ένα τέτοιο αρνητικό κοινωνικό περιβάλλον, προάγονται και δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για να εκδηλωθούν κρούσματα αστυνομικής διαφθοράς.
Εν συμπεράσματι, σε περιόδους οικονομικής εξαθλίωσης, η διαφθορά στην Αστυνομία βαίνει συνεχώς αυξανόμενη για απολύτως ευνόητους λόγους. Προβάλλει, λοιπόν, αδήριτη η ανάγκη για τη σταδιακή αποκατάσταση των αδικιών που έχουν υποστεί οι αστυνομικοί, έτσι ώστε να απαλειφθεί ή τουλάχιστον να περιορισθεί ένας εκ των σημαντικοτέρων παραγόντων που ευνοούν τη διαφθορά στις τάξεις της Αστυνομίας. Η εσωτερική ασφάλεια μιας κοινωνίας δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη διαφθορά να διαλύει τις δομές της Αστυνομίας. Και η προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, που αποτελούν την κύρια αποστολή της Αστυνομίας, δεν επιτυγχάνεται με οικονομικά εξαθλιωμένους αστυνομικούς και οικονομικά διαλυμένες αστυνομικές υπηρεσίες.
Ευάγγελος Στεργιούλης Διδάκτωρ Παντείου Παν/μίου
Ταξίαρχος ε.α της ΕΛ.ΑΣ